Onlangs ging de afdeling Radiotherapie van het Erasmus MC volledig live met elektronisch patiëntendossier HiX. Eerder dit jaar ging Radiotherapiegroep Arnhem hen al voor. Dennis Smit is software consultant radiotherapie. In deze blog vertelt hij hoe het werkproces er op deze afdeling uitziet en hoe HiX het werkproces van de artsen, radiotherapeuten en andere zorgverleners ondersteunt.
Wat is radiotherapie?
Radiotherapie is een behandelmethode van kanker, die gebruikmaakt van ioniserende straling. De energie van deze soort straling is dusdanig hoog dat het DNA-schade kan aanrichten. Dit klinkt wellicht eng, maar dit is precies de eigenschap waarvan radiotherapie gebruik gemaakt. Aangezien de dosis straling bij een radiotherapiebehandeling erg hoog is, wordt deze gefractioneerd afgestraald. Het nadeel hiervan is dat de patiënt veel behandelafspraken heeft, echter biedt dit het gezonde weefsel tijd om te herstellen. Het uiteindelijke doel is om zoveel mogelijk kwaadaardige cellen te vernietigen, waarbij gezonde weefsels zo veel mogelijk gespaard blijven.
Een groot deel van de patiënten met kanker, ofwel oncologische patiënten, komt in aanmerking voor een 'standaard' radiotherapiebehandeling. Bij een groot deel van deze behandelingen is van tevoren al bekend uit hoe veel behandelafspraken de behandeling bestaat. Heel veel informatie kan dus al worden voorgevuld bij het aanmaken van een behandelplan in het patiëntendossier. Dat vermindert de registratielast van artsen enorm.
Voor een zorginstelling als Radiotherapiegroep Arnhem, met meerdere behandellocaties, is het heel prettig dat alle locaties in hetzelfde systeem werken. De zorgverleners beschikken op iedere locatie namelijk over dezelfde gegevens, zodat zij niet op iedere locatie opnieuw onderzoeken hoeven te doen en de patiënt niet bij het bezoeken van een andere locatie opnieuw zijn verhaal hoeft te vertellen.
Behandelplan in patiëntendossier HiX
Het behandelplan voor radiotherapie bestaat doorgaans uit vier fases: de aanmeldfase, de voorbereidingsfase, de behandelfase en de follow-up-fase. Omdat protocollen vaak voor meerdere patiënten worden gebruikt, kan het ziekenhuis behandelplansjablonen inrichten, waardoor de registratielast weer significant vermindert. Het is namelijk zonde om voor meerdere patiënten opnieuw een behandelplan op te stellen, als bij voorbaat al bekend is dat deze behandelplannen op elkaar gaan lijken.
Beeldvorming
Alle patiënten die een radiotherapiebehandeling ondergaan, krijgen eerst een CT-scan. De CT-scanner staat bekend om het maken van driedimensionale beelden in grijstinten, met behulp van röntgenstraling. De CT-scanner berekent de dichtheden aan de hand van hoeveel het gescande weefsel de gebruikte röntgenstraling afzwakt. Omdat de gebruikte straling ook wordt afgezwakt door het weefsel dat de tumor omringt, is het belangrijk om hier rekening mee te houden bij het maken van een bestralingsplan.
Intekenen
De CT-scan is geslaagd als het doelgebied en de omliggende organen goed in beeld zijn. Voor de computer die de dosisberekeningen doet, is het echter niet duidelijk welk weefsel kwaadaardig is en welk weefsel goedaardig. Daarom moeten een aantal volumes, zogeheten 'Regions Of Interest' (ROI), worden ingetekend. De radiotherapeut tekent het doelgebied voor de voorgeschreven dosis in. De MBB'er tekent de gezonde organen in, die natuurlijk zoveel mogelijk gespaard moeten worden. Dit noemen we ook wel de 'Organs At Risk' (OAR). Hoe hoger de dosis in deze OAR oploopt, hoe meer kans de patiënt heeft op bijwerkingen.
Treatmentplanning
Als alle relevante ROI's zijn ingetekend, kan het bestralingsplan worden berekend. Dit gebeurt in een treatmentplanning-systeem dat losstaat van HiX. Dit systeem berekent per ingetekende ROI precies hoe hoog de dosis zal zijn. Dit is belangrijke informatie, want elk orgaan heeft een tolerantiedosis die absoluut niet overschreden mag worden, omdat dit anders resulteert in blijvende schade.
HiX ondersteunt
Voor het maken van een CT-scan is een extern CT-systeem nodig en voor het intekenen van ROI's en maken van een bestralingsplan is een extern treatmentplanningsysteem nodig. Via koppelingen kan HiX met deze externe systemen communiceren, zodat bijvoorbeeld de in HiX geregistreerde voorgeschreven dosis wordt gecommuniceerd naar het treatmentplanning-systeem
Om te zorgen dat het hele voorbereidingsproces gestroomlijnd verloopt, heb ik samen met mijn collega's alle voorbereidingstaken in HiX vertaald naar deelorders, die zorgverleners/gebruikers van HiX afhandelen als een taak is uitgevoerd. Omdat deze taken per behandelprotocol verschillen, kan het ziekenhuis per behandelplansjabloon instellen welke deelorders er afgehandeld moeten worden. Een deelorder die is afgehandeld, leidt weer tot een taak op de werklijst van degene die de volgende taak uitvoert. Zo zorgen wij voor een efficiënt proces. Eigenlijk kun je het voorbereidingsproces het beste vergelijken met een estafette, waarbij je voortdurend het stokje doorgeeft.
Het ondersteunen van dit soort processen binnen de radiotherapie is erg interessant en uitdagend, want er is altijd wel ergens ruimte voor verbetering. Daarom zijn we HiX voortdurend aan het finetunen, geholpen door de feedback van eindgebruikers uit de praktijk. Zij geven hun wensen en verbeterpunten door en als consultant is het aan mij om de vertaalslag naar het patiëntendossier te maken, eventueel samen met software ontwikkelaars. De positieve reacties van eindgebruikers geven veel voldoening. Het is erg mooi om op deze manier om op deze manier een steentje bij te dragen aan de zorg voor de oncologische patiënt.
